العالم، سیاست های نامعلوم، نتایج مبهم

29 اسفند 1381 (20 مارس 2003) جنگ آمریکا و انگلیس علیه عراق رسما آغاز گردید.

در گرما گرم این جنگ، شهروندان ایرانی، بر صفحه تلویزیون خود با آرم و نشانی جدید روبرو شدند که از ظهور شبکه ای عرب زبان خبر می داد.

ناظران سیاسی در آن سوی مرزها بسیار زودتر از ایرانیان به ظهور این عضو جدید در خانواده جام جم پی بردند؛ « العالم » با انتخاب عنوان « حرب السیطره » برای بزرگترین رویداد نظامی منطقه و گزینش خبرنگارانی با لهجه عراقی نگاه ها را به خود معطوف کرد.

این کانال خبری پخش منظم برنامه هایش را در ماه مارس 2003 آغاز کرد.

سایت خبری BBC در مقاله ای با عنوان « نقش رسانه های ایرانی در خاورمیانه » به بررسی رسانه های برون مرزی ایران پرداخته و اینگونه می نویسد:

« ایران برای حضور در جنگ رسانه ای با تٲسیس شبکه های خبری تلویزیونی ماهواره ای و رادیویی هزینه زیادی کرده است و این اقدام به منظور صدور دیدگاه های ایران به کشورهای منطقه صورت می گیرد. العالم یکی از شبکه های عربی زبان است که در جریان سقوط صدام حسین آغاز به کار کرد. »

 

نویسنده مقاله در ادامه به این موضوع اشاره می کند که : « این شبکه در زمان جنگ آمریکا و عراق گوی سبقت را از دیگران ربود. از آنجایی که این شبکه از طریق آنتن معمولی در تمام عراق قابل دریافت است، توانست پیش از شبکه های ماهواره ای عرب زبان به خانه های مردم عراق راه پیدا کند. »

مدیرعامل این شبکه - حسین بهشتی پور- در مصاحبه ای با یکی از رسانه های داخلی، العالم را به عنوان شبکه جهان اسلام معرفی کرد، با هدف اطلاع رسانی صحیح، سریع و به موقع خبر.

با توجه به اینکه پوشش خبری این شبکه همه کره زمین به غیر از جنوب آفریقا و جنوب آمریکا بود و هرچند در آن زمان خبرگزاری رویتر و برخی خبرگزاری های دیگر به نقل از العالم گزارش می دادند، اما به نظر می رسید مخاطبین این شبکه به اندازه مخاطبین دیگر شبکه های عربی منطقه نباشد.

هرچند این شبکه از سوی ایران تٲسیس شد و تمامی هزینه های آن نیز از بودجه صدا و سیما تٲمین می شد، اما در آن شاهد استفاده از واژه هایی چون « المحمره » برای خرمشهر و « خلیج » بودیم که این مر باعث می شد تا هویت عربی آن بیشتر از هویت ایرانی اش باشد.

مدیر شبکه در ادامه مصاحبه اش از استفاده از آن کلمات اظهار بی اطلاعی کرده و اشاره می کند این شبکه نسبت به استفاده این الفاظ از جانب مدعوین و یا در نقل قول های مستقیم، حساسیت نشان نخواهد داد.

در حالی که ایران سال هاست با جمع آوری اسناد و مدارک و تشکیل بنیادهایی، درصدد اثبات نام « خلیج فارس» است و در برابر هرگونه استفاده از واژه « خلیج » و یا « خلیج عربی» از جانب بیگانگان مقاومت کرده و گاهی واکنش های تندی نشان می دهد، چگونه است که در شبکه خودش حساسیتی نشان نمی دهد؟!!!

مدیر شبکه العالم، تبلیغ جمهوری اسلامی را وظیفه این شبکه نمی داند و آن را وظیفه شبکه سحر اعلام می کند.

حال مشخص نیست چرا شبکه ای با این وسعت و با این هزینه هنگفت با صراحت تمام از تبلیغ برای نظام ایران سر باز می زند. این در حالی است که این شبکه عرب زبان می توانست بسیاری از تبلیغ های سوء رسانه های غربی را حداقل در منطقه خنثی کند.

از دیگر مسائلی که به نظر می رسد این شبکه نسبت به آن حساسیتی نشان نمی دهد، پخش برنامه هایی است با حضور زنان و دختران بی حجاب به عنوان شرکت کننده در بررسی مسائل سیاسی و اجتماعی که در لبنان ضبط می گردد. این زنان و دختران در واقع نمایش یک زن مسلمان است که از جانب ایران نیز تٲیید می شود.

* * *

با وجود فضای حرفه ای و شیوه ماهرانه تهیه و پخش برنامه ها و گزارش های خبری العالم و استفاده از خبرنگارانی در کشورهای مختلف و سرعت در انتشار خبر و سانسور کمتر خبری - برخلاف شبکه های داخلی همچون « شبکه خبر» - اما به نظر می رسد این شبکه، بعد از گذشت چند سال از تٲسیس آن هنوز نتوانسته است جایگاه خود را در منطقه تثبیت کند.

« العالم » نه  تنها در میان شبکه های ماهواره ای هتل های کشورهای عربی منطقه، بلکه در شبکه های هتل های ایرانی نیز جایی ندارد.

شاید تنها منطقه مورد نفوذ این شبکه عراق باشد که به گسترش نفوذ ایران در عراق بعد از صدام کمک کرد.